– ابعاد مهارت­های زندگی

سازمان بهداشت جهانی(۲۰۰۴)، ده مهارت زندگی را به سه طبقه یا گروه اصلی تقسیم می­کند.

الف) مهارت­های مرتبط با تفکر نقاد یا تصمیم گیری

این مهارت­ها شامل همه­ی آن چیزهایی است که با توانایی­های جمع­آوری اطلاعات، ارزیابی آن­ها و توانایی بررسی نتایج هر یک از این اطلاعات بر اعمال خود فرد و دیگران مرتبط می­باشد. در این گروه از مهارت­ها فرد می­آموزد که چگونه تأثیر ارزش­های خودش و دیگران را بر راه­حل­های انتخابی خویش تحلیل کند(فلاح زاده، ۱۳۸۸).

ب) مهارت­های بین فردی و ارتباطی

گروه دوم مهارت­ها، آن­هایی هستند که با ارتباط کلامی و غیرکلامی، گوش دادن فعال، و توانایی ابراز احساسات و بازخورد دادن مرتبط هستند. در این طبقه مهارت­های مذاکره، امتناع و رد کردن درخواست دیگران، و مهارت رفتار جرأت­مندانه نیز جای می­گیرند. مهارت­هایی که به فرد کمک می­کند تا تعارضات بین فردی را حل کند نیز در دسته مهارت­های بین فردی است. همدلی، توانایی گوش دادن و درک نیازهای دیگران نیز بخشی از این دسته مهارت­ها هستند. کار گروهی، توانایی همکاری با دیگران و توانایی احترام گذاشتن به دیگران هم در این دسته جای می­گیرند. به این ترتیب این گروه از مهارت­ها به مقبولیت اجتماعی کمک کرده و پایه­های رفتار و روابط اجتماعی سالم را بنا می­گذارند(همان منبع: ۴۶).

ج) مهارت­های مقابله­ای و مدیریت فردی

این مهارت­ها هسته­ی کنترل درونی را غنی می­سازد و به این ترتیب فرد می­آموزد که می­تواند بر اطراف خویش اثر بگذارد و تغییری ایجاد کند. عزت­نفس، خودآگاهی، مهارت­های ارزشیابی خویشتن و توانایی تعیین اهداف نیز بخشی از مجموعه مهارت­های مدیریت خویشتن هستند. خشم، سوگ و اضطراب همگی باید مدیریت شده و فرد باید یاد بگیرد که چگونه با سوگ، فقدان یا ضربه­های روحی مقابله نماید. مدیریت استرس، مدیریت زمان، روش­های تفکر مثبت و آرام سازی بخشی از این گروه مهارت­های زندگی هستند(فتی و موتابی. ب، ۱۳۸۵: ۱۱).

یونیسف(۲۰۰۴)، همچنین مهارت­های زندگی را در چندین سطح دسته بندی می­کند.

سطح اول: مهارت­های پایه­ای و اساسی روان­شناختی و اجتماعی هستند. این مهارت­ها به شدت متأثر از فرهنگ و ارزش­های اجتماعی می­باشند نظیر خودآگاهی و همدلی.

سطح دوم: مهارت­هایی هستند که تنها در شرایط خاص مورد استفاده قرار می­گیرند نظیر مذاکره، رفتارجرأت­مندانه و حل تعارض.

سطح سوم: مهارت­های زندگی کاربردی هستند نظیر مبارزه با نقش­های جنسیتی سنتی یا امتناع از سوء مصرف مواد.

سازمان بهداشت جهانی در برنامه­های مهارت­های زندگی که در سال ۱۹۹۳ معرفی نمود ده مهارت را به عنوان مهارت­های زندگی اصلی معرفی نمود. این مهارت­ها عبارتند از:

مهارت تصمیم­گیری[۱]

مهارت حل مسأله[۲]

مهارت تفکر خلاق[۳]

مهارت تفکر نقادانه[۴]

مهارت توانایی برقراری ارتباط مؤثر[۵]

مهارت ایجاد و حفظ روابط بین فردی[۶]

مهارت خود آگاهی[۷]

مهارت همدلی[۸]

مهارت مقابله با هیجان[۹]

مهارت مقابله با استرس[۱۰]( فلاح زاده، ۱۳۸۸).

 مهارت تصمیم­گیری

همه انسان­ها تجربه رویارویی با مشکلات و تصمیم­گیری­ها را داشته­اند. تصمیم­گیری بخشی از زندگی هر روزه ما می­باشد. برخی تصمیم­گیری­ها در زندگی روزمره به قدری تکرار شده­اند که زمان اندکی برای فکر کردن به آنها صرف می­شود، برخی نیز شاید یکبار اتفاق می­افتند اما تأثیرات عمیقی در زندگی ما دارند مانند انتخاب رشته تحصیلی، شغل و همسر. در واقع حل مشکل و تصمیم­گیری نوعی مهارت است، مهارتی که می­توان آموخت و تمرین کرد. مهارتی که با روندی مرحله به مرحله سایر مهارت­های اساسی فکر کردن مانند تفکر خلاق و انتقادی را به کار می­گیرد(باقری یزدی، ۱۳۸۳: ۴۵). مهارت تصمیم­گیری به ما کمک می­کند تا با اطلاعات و آگاهی کافی با توجه به اهداف واقع بینانه خود، از بین راه­حل­های مختلف بهترین گزینه را انتخاب کرده، بکار بگیریم و پذیرای پیامدهای آن نیز باشیم.

عوامل مؤثر در تصمیم­گیری:

• شخصیت فرد
• عوامل محیطی
• میزان اطلاعات
• روش و میزان پاداش یا تنبیه
• اهمیت موضوع
• شفافیت موضوع(همان منبع).

مهارت حل مسئله

مهارت حل­مسئله یکی از مهارت­های زندگی است که به ما در حل مسائل فردی و اجتماعی کمک می­کند. «حل­مسئله» عبارت است از فرایند شناختی – رفتاری که توسط خود فرد هدایت می­شود و فرد سعی می­کند با کمک آن، راه­حل­های مؤثر برای مسائل زندگی روزمره خویش پیدا کند. به این ترتیب حل مسئله یک فرایند آگاهانه، منطقی، تلاش­بر و هدفمند است. حل مسئله­ی ماهرانه مستلزم مقابله­ی مسئله­مدار به جای مقابله­ی هیجان­مدار با مسائل است. اگر چه برخی از مقابله­های هیجان­مدار سازگارانه هستند ولی حتی در بهترین شرایط نیز منجر به حل­مسئله نمی­شوند. برای این که مسئله­ای را حل کنیم قبل از هر چیز باید بیاموزیم واکنش هیجانی خویش را کنترل کرده و رویکردی مسئله مدار به موضوع داشته باشیم.

[۱]  -Decision making

[۲]–  Problem Solving

[۳] – Creative thinking

[۴] – Critical thinking

[۵] – Communication effectively

[۶] – Interpersonal relation

[۷]  -Self awareness

[۸]  -Empathy

[۹]  -Handling emotion

[۱۰]  -Stress managment skill

 متن فوق تکه ای از این پایان نامه بود

برای دیدن جزئیات بیشتر ، خرید و دانلود آنی فایل متن کامل می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:

متن کامل